Jun-05: Beelddenken
Tot een paar weken terug had ik nog nooit van dit woord gehoord. Ik begreep wel meteen wat er mee bedoeld werd toen ik de term bij Wilgengebroed op een log zag langskomen. Zij heeft inmiddels een heel weblog over beelddenkerij en beelddenkers in elkaar gesleuteld. Alle zaken die zij daar opnoemt komen mij erg bekend voor.
Mijn indruk is dat het tegen dyslexie aanligt en/of er zeker mee te maken heeft. Zelf heb ik een beetje last gehad van dyslexie (woordblindheid) en heb ik altijd een hekel aan leervakken als taal gehad. Ik wilde dingen snappen en zoals de leraar zeikte over ontleden en spelling wilde dat snappen niet lukken.
Zelf denk ik dat de leraar in het geheel geen beelddenker was. Hij kon zich niet verplaatsen in mensen die anders dachten als hij. Als je iemand (zoals ik) verplichtte om domweg iets te onthouden, dan moesten ze dat maar doen anders waren ze lastig of ongeïnteresseerd.
Ik had die man dus 4 jaar van klas 3 t/m 6. Als ik naar hem wilde luisteren keek ik uit het raam en zag ik hoe het gras groeide. Op die manier kon ik me beter concentreren. Ik begrijp dat veel beelddenkers dat doen. Die leraar begreep het niet en sprak me er steeds op aan, ik moest naar hem of naar het bord kijken.
Aan beide was niets te zien. Hij maakte weinig gebruik van het bord en de humorloze man zag er erg saai uit. In zo’n geval dwaalden m’n gedachten af en wist ik al vrij snel niet meer waar ie over zat te wauwelen. Wijsgenoeg gaf ik dus weinig gehoor aan zijn oproepen en waren mijn rapportcijfers goedgenoeg.
Naast het naar buiten kijken krabbelde ik ook alle schriften vol. Eerst de ruimte naast de kantlijnen en daarna de voor- en achterkaften binnen en buiten. Die tekeningetjes stelden weinig voor. Volgens de verhalen van Wilg is dit ook typisch een actie van beelddenkers, die op die manier geconcentreerder de les willen volgen.
Met de vakken die grafisch waren had ik geen enkel probleem. Geografie en meetkunde heb ik op de Mavo en MTS nooit geleerd. Ik snapte niet wat er aan te leren viel. Als de leraar zoiets liet zien, dan begreep ik het en bleef het tot ver na de examens diep in mijn geheugen. Voor die vakken haalde ik moeiteloos negens en tienen.
Bij alle herinneringen die ik heb horen beelden. Ik kan me dus niet echt voorstellen dat er mensen zijn die niet in beelden denken. Denken die in woorden of geluiden? Het aantal beelddenkers schijnt beperkt te zien tot een stuk of 2 per klas. Mijn indruk is dat het aantal leerkrachten dat beelddenkt hooguit nul per school is, wat dus snel tot onbegrip leidt.
Volgens mij denkt iedereen (die kan zien) aanvankelijk in beelden. De ogen van baby’s en peuters nemen ontzettend veel op. Bij de lagere school en vervolgopleiding zal dat waarschijnlijk meer op de achtergrond raken als mensen meer en meer beginnen te lezen.
Een deel heeft daar moeite mee, lezen wil niet echt vanwege concentratieproblemen en zij zijn wat creatiever in het verzinnen van andere oplossingen. Ik heb enorm weinig gelezen. Voor het Mavo-examen heb ik voor Nederland 5 uittreksels gescanned en kan me er niets meer van herinneren. Bij Engels was het nog erger, daar hield ik het na 1 boek voor gezien. Sterker nog na 1 verhaal in dat boek.
Dat verhaal ging over de BBC en daar hoefden ze mij niets over te vertellen, ik luisterde toen al zeer regelmatig naar een berg wereldomroepen waaronder de BBC. Dus daar liet ik het in het mondeling examen op aankomen en haalde ik een 8.
Dat sturen van gesprekken kan ik nog steeds goed. Moeiteloos kan ik grote vergaderingen omzeep helpen door een simpele opmerking. Dat zet mensen op gedachtes die ze daarvoor niet hadden en de hele zooi is van slag. Meestal hou ik dergelijke opmerkingen dus maar voor me. Het valt me wel op dat ik vaak zaken van veel meer kanten bezie en beter zicht heb de effecten en interacties.
Bij het vorige logje snapte ik meteen dat het omdraaien van de pijlen op verkeersborden ook gevolgen heeft voor de volgorde van de plaatsnamen op die borden. Je zal het aantal mensen de kost moeten geven dat deze koppeling niet maakt. Toch zijn zij het niet met me oneens, sterker nog ze vinden me zelfs slim.
(En met dat laatste moeten ze ook oppassen. Ik kan ook prima onzin verkopen. Soms doe ik dat en heb daar veel lol in.)
Zelf denk ik niet dat beelddenken slecht is. Ik xi er wel voordelen in die vooral in de techniek tot uiting komen. Mannen hebben meer oog voor de techniek en zij lezen in het algemeen minder. Tussen beide zit volgens mij een flinke koppeling. Enzo Ferrari kon slecht leren (‘of wilde het niet’) maar bedacht prima auto’s. Van Jan (‘symmetrie’) De Bouvrie is bekend dat hij zeer dyslectisch is. Als ie dat niet was geweest, dan hadden we waarschijnlijk nooit van hem gehoord.
Een jaar terug was er een onderzoek dat concludeerde dat veel lezen het ruimtelijk inzicht vernaggelt. Ik kan me daar wel wat bij voorstellen. Lezen is voor mij niet de heilige manier om aan (goede) informatie te komen. Zo las mijn moeder altijd de feuilletons in de krant en de boeken van de EVA. Dergelijk spul gooi ik op dezelfde hoop als de tegenwoordige TV-soaps. Meer dan tijdverdrijf is het niet.
Op de TV (en zeker bij de VPRO en RVU) komen prima documentaires. Die maken zaken in een kortere tijd veel inzichtelijker dan een dikke pil van een of andere professor die het contact met de samenleving heeft verloren.
Onlangs was ik bij de bank voor een verhaaltje over beleggen. De bankier wilde me daartoe verleiden. Per fonds had ie een A4’tje met bovenin een grafiek en daaronder een tabel met cijfers. Hij bleef maar naar die cijfers wijzen. Dat hoefde hij echt niet te doen. Die cijfers schoten alle kanten op, daar had ik nix mee. Met de grafiek wel; 150% van zijn verhaal werd me door die grafiek binnen 1 oogopslag duidelijk.
En jullie snappen het al, dit soort lange logs is vast niet goed voor mijn beelddenkvermogen.
Geplaatst op 2008-06-05, in Ximatig en getagd als Beelddenken, Dyslexie, Taal, Woordblindheid. Markeer de permalink als favoriet. 22 reacties.
185 Legpuzzels
ximaar 
Een aantal jaren geleden heeft een leerling van mij een prachtige scriptie over beelddenken geschreven. Ik was toen nog niet van het fenomeem op de hoogte, maar toen zij uitlegde: als je dicteert de vogel in de wei, dan ziet de beelddenker allerlei vogels in een groene wei, met of zonder zon enzv. Een andere leerling gaat nadenken, vogel met v of f, wei met ei of ij, een beelddenker komt niet op dergelijke taalkundige gedachten
Interessante verhalen kunnen mij niet lang genoeg zijn. En dit was interessant.
Ik heb eigenlijk geen idee of ik een beelddenker ben. Nooit bij stil gestaan. Ik ben wel heel goed in taal. Ik ben verder heel associatief.
Ik was altijd jaloers op mensen met een fotografisch geheugen, leek me zo makkelijk om met 1 blik op de bladzij alles te weten.
Maar mijn fotografisch geheugen is onderbelicht. Met cijfers heb ik ook niks.
Geen idee waar ik eigenlijk naartoe wilde met deze reactie. Waarschijnlijk om te zeggen dat er nog meer varianten zijn tussen lezers en beelddenkers.
@Verbal Jam: Ik weet wel zeker dat de definities van beelddenken of van dyslexi nooit scherp te bepalen zijn. Alle mensen zijn uniek. Er zal voor beide een groot grijs overgangsgebeid zijn en ook grote overgangsgebieden naar andere zaken als misschien ADHD of weet ik niet wat.
In mijn hoofd heb ik ook nog een lading vragen, waar ik maar even niet aan begonnen ben. Misschien pruts ik die wel weg in de reaxi’s. :-)
Een echt fotografisch geheugen heb ik niet, maar als ik zaken opneem die me interesseren dan gaat dat erg vlot en het blijft onwijs lang hangen. Aan de andere kant weet ik dat ik snel handige keuzes kan maken. Daarom neem ik zaken niet op als ik er op dat moment het nut niet van inzie.
Zo is Frans bij mij op school nooit iets geworden. Na 2 jaar 4en heb ik het gedumped. Later heb ik in Frankrijk gewerkt en vakantie gevierd en pikte tijdens de gesprekken met Fransen van alles op. Inmiddels versta ik ruim 80% van de gesprekken in het Frans en kan ik goed met ze uit de voeten.
Mijn zus, die Frans een prachtige taal vond, en met een 8 het eindexamen Mulo haalde durft haar mond in Frankrijk niet open te doen. Ze is trouwens ook het meeste vergeten. (onbegrijpelijk :-)
@Hanscke: Zo’n scriptie zou misschien iets zijn voor Wilgengebroed. Dat voorbeeld met die vogel herken ik. Laatst reagreerde ik ergens met de term: ‘het gaat me om het verhaal en niet om de letters’.
Zo heb ik veel moeite gehad met letters die wel geschreven worden maar niet hoorbaar zijn. En eigenlijk vind ik dat nog steeds onzinning. In mijn familie is iemand die zwaar dislekties is. Die schrijft ‘polisi’. Waarom mag dat hier niet en moet het in Indonesia? :-)
Nou, volgens de uitleg ben ik een stap voor stap denker, maar mijn herinneringen zijn allemaal in beeld.
“Bij het vorige logje snapte ik meteen dat het omdraaien van de pijlen op verkeersborden ook gevolgen heeft voor de volgorde van de plaatsnamen op die borden. Je zal het aantal mensen de kost moeten geven dat deze koppeling niet maakt.”
Geef mij maar de kost dan want ik wist niet eens dat de plaats die het verste weg ligt, onderaan staat.
Ja, de alpha- en de bêtakant. Ik herken veel in jouw betoog, Xiwel. Ik weet niet of ik een beelddenker ben. Ik weet wel, dat ik altijd alles wilde begrijpen en dus veel vroeg. Dat vragen ontbrak weer als het om exacte vakken ging. Daar viel volgens mij niets over te vragen, want het was duidelijk voor mij. Gelukkig, zeg ik nu, ben ik om. Met taal krijg je meer inzicht, vind ik. Met taal kun je contacten leggen en taal verrijkt.
@Vedat: Het zal niet zo zijn dat alle beta’s beelddenkers zijn, daarvoor is (zoals ik begrijp) het aandeel beelddenkers te klein. Dat veel veel beelddenkers in de alfa-hoek belanden denk ik wel. Al is het maar omdat de leervakken niet zo willen.
Overigens is het ook niet zo dat alle mannen beta’s worden en vrouwen niet. Net zo min als dat beelddenken alleen onder mannen voorkomt en niet onder vrouwen. Toch denk ik wel dat het aandeel beelddenkers onder mannen een stuk groter kan zijn.
@Mack: Ik vraag me ook af een een nietbeelddenker een stap-voor-stap-denker is. Volgens mij kan een beelddenker in het beelddenken stap-voor-stap zaken uitwerken.
Zo denk ik dat plannen een typisch stap-voor-stap-ding is. Ik vond planningen altijd onzin, maar kon ze prima maken. Juist de hele complexe. Vervolgens voerde ik gewoon de planning uit die ik al in m’n hoofd had. Dus niet het dak ophangen voordat er geheid werd.
Als beelddenkers dat al meteen snappen, dan zien ze de noodzaak van een planning minder. Ik heb ook last van een flinke dosis fleaxbiliteit, dus als die heipalen te laat komen kan ik wel wat ander werk vinden en zou ik niet op die palen blijven wachten. Of dat typisch iets is wat bij een beelddenker hoort weet ik niet, maar het zou kunnen.
Bij Wilg heb ik er al vaak over gelezen, en het blijft mij verbazen dat het als een “probleem” wordt gezien.
Voor mijn gevoel wordt de scheidslijn véél te scherp gelegd. OK, het laat zich moeilijk testen, maar ik geloof dat àlle mensen beelddenkers zijn. Taal is de vertaling van die beelden naar klanken, en weer terug, het middel om die beelden weer op te roepen. Natuurlijk spreken we niet (meer) in onomatopeeen, maar zoals de wiskundigen onder ons al aangeven: gelukkig is een mens ook in staat tot enige abstactie.
Ik denk zelf eerder dat het een probleem is wanneer mensen niet kunnen beelddenken. (OK, hier spreekt misschien de van oosprong docent beeldende vakken, maar toch, ook zonder mijn opleiding zie ik het;-))
Ook zie ik het niet als een verschil tussen alfa en beta. Alfa’s hebben juist vaak beelden nodig om beta-onderwerpen te snappen, zei de leraar didactiek op mijn opleiding.
Beelden, het het kunnen oproepen, opslaan en vasthouden daarvan, kunnen ons erg veel vertellen over de situatie. Wanneer ik op straat loop, en een bepaald gezicht me plotseling opvalt, kan ik het a.h.w. als een foto nog lang in mijn gedachten bekijken, en me realisteren waarom dàt gezicht me opviel (groot verdriet, vreugde, etc.) Woorden die ik pas kan vinden na lang bestuderen van het beeld in mijn gedachten.
In situaties van gevaar (kudde mamoetten —of: de bal— komt aangestormd) gebruikt de mens het vermogen om in 1 klap een complex (beeld-)overzicht intuitief te verwerken en daaruit de juiste conclusies te trekken.
Voor mijn gevoel worden er veel te veel dingen aan beelddenken gekoppeld, ook negatieve connotaties, (“beelddenkers zijn niet communicatief gericht” wat een ònzin) terwijl beelddenken gewoon een onderdeel is van het denken dat èlk mens kent en èlk mens zou moeten kunnen mogen ontwikkelen.
Dit “probleem” zou m.i. helemaal niet bestaan wanneer methodiek en didactiek wat gevarieerder was opgebouwd.
@Jolie: Ik hoopte ook met mijn verhaal aan te geven dat ik het niet als probleem zag, maar zelfs als voordeel.
Er zijn m.i. veel meer mogelijkheden om te communiceren dan alleen in letters. Zoals ik al schreef luisterde ik veel naar wereldomroepen waardoor ik een enorme woordenschat in et Engels heb opgebouwd.
Dat merkte ik in de USA waar ik prima met hen kon communiceren, terwijl bedrijfsgenoten met een universitaire opleiding daar juist erg veel moeite mee hadden. Ze konden wel over hun vak praten, maar met ‘small talk’ misten ze volledig de boot. Je zag ze in hun hoofd vertalen en opzoeken. Ik vertaal nix en blaat gewoon Engels voor de vuist weg. :-)
Bij die kennis met zware dyslexi (en ook bij Jan de Bouvrie) is te merken dat zij een beperkte woordenschat hebben opgebouwd. Dat komt niet alleen door weinig lezen, maar ook door er op andere punten als luisteren niet veel aan te doen. Het gevolg is dat zij vaak dezelfde woorden gebruiken en daardoor komen zij dommer over. Terwijl ze echt niet dommer zijn. Het kan ze wel een enorm minderwaardigheidcomplex opleveren en dat is erg jammer.
@Xiwel, misschien is het een van de blinde vlekken van de hedendaagse mensheid, dat we te woord-gericht zijn (en dat zeg ik dan, overtuigd, als alfa met 5 talen in mijn vakkenpakket ;-)) Ik kan me voorstellen dat dieren ook in beelden denken. Katten bijv. vind ik geen slimme beesten, zeker de onze niet. Maar ik vond in een oude verhuisdoos een speeltje wat onze Kat 5 jaar niet gezien had, hij hoorde het rammelgeluidje en kwam als een speer de trap afgerend, speurend naar het speeltje. Het rammelgeluidje riep bij hem kennelijk meteen het beeld van het speeltje weer op. Het zou mij niet verbazen dat wij niet alleen onszelf, maar ook wezens als dieren terkort doen omdat we de eis aan alles en iedereen stellen dat ‘het moet kunnen verwoorden.’
Leuk dat je naar mijn ‘Nooit meer lezen’-blog verwijst. Maar ik sta nou juist NIET bekend om mijn geweldige technische inzicht ;-)
@Christiaan: Uit de reaxi’s op jouw log viel zo mooi op te maken dat reageersters (veel) meer lezen dan reageerders.
(Niet lezen en geen technisch inzicht; dan blijft alleen de journalistiek nog over. :-)
Ik weet je leeftijd niet, maar toen IK nog jong was, was ik al niet zo heel jong meer toen ik voor het eerst het begrip woordblindheid of dyslexie hoorde. Dat behoorde toen tot de leer- en opvoedingsproblemen.
Ik denk dat men pas veel later is gaan nadenken over de mogelijkheid dat het denken van mensen op een verschillende basis kan berusten. Zoals men ook pas “laat” ontdekt heeft, dat mensen/kinderen niet allemaal op dezelfde manier het gemakkelijkst informatie opnemen.
@Niklas: Een halve eeuw (plus een halve maand, een halve week en een halve dag. :-)
Bij mij is nooit gesproken over dyslexie, alleen van ‘ongeconcentreerdheid’, ‘snel afgeleid’ en ‘hij kan zoveel beter’. Maar dat waren woorden van die achteruitstrevende meester waar ik 4 jaar mee opgescheept was. Voor hem was er een leraar die het op dat gebied allemaal wat beter snapte. Die was 20 jaar ouder en is later bij een onderwijsinsteling gaan werken voor kinderen met leermoeilijkheden.
@Jolie: Wat dat betreft zou ik over zoiets eens met een Chinees van gedachte moeten wisselen. Het Chinees kent geen grammatica en geen letterschrift.
Hun karakters zijn gewoon pictogrammen waar ik er enkele van kan herkennen. Zo is het karakter voor ‘mens’ een omgekeerde V (linker been naar hoofd naar rechterbeen) met een dwarsstreep (de armen). Een 4kantje is een ruimte. Wat spetters aan de zijkant is water. Dus een 4kantje met daarnaast wat spetters is een badkamer. Zullen alle Chinezen dyslectisch zijn, zodat ze nooit aan een letterschrift zijn begonnen? :-)
Huh? Zijn er niet-beelddenkers dan? Bij mij spelen alle zintuigen mee als ik denk. Ik zou niet weten hoe ik anders kon denken.
@Frankiezelsteen: Ik kon me dat ook niet voorstellen. Waarschijnlijk is het zo dat beelddenkers alles aan beelden koppelen, dat doe ik ook. Als ik me een uitspraak van iemand herinner, dan zie ik het hem zeggen en weet ik waar dat was.
Zo kon ik op het werk ook heel goed documenten terugvinden. Ik smeet alles op een stapel en trok er na een jaar zo het gewenste document tussenuit. Gek werden ze van me, want ik zag nooit zo het nut van een tafel opruimen. :-)
Waarmee zowel bewezen is aangetoond als overtuigd dat ik gewoon niet genoeg denk. Hoe dan ook.
He Xinix,
Mag ik opmerken dat je een heel opmerkelijk opmerkingsvermogen hebt? Je ziet dingen om je heen gebeuren die de meeste mensen nooit op zouden opvallen maar over moeten lezen op een uitstekend blog. Die opmerkzaamheid is een heel belangrijk kenmerk van beelddenkers. En ook van hoogsensitief; misschien een woord dat je ’s wilt googelen.
@Rembem: Alles mag hier. :-) Ik ben wel bekend met hoge gevoeligheid. Misschien ben ik dat op sommige punten als waarnemen wel. Toch denk ik dat ik op erg veel punten dat niet heb. Maar over die punten log ik dan ook niet zoveel. Ik voel me in elk geval niet hooggevoelig.