Mrt-01: Basisvergoeding-1
Bij Jeroen Mirck las ik een stukje over een Basisinkomen voor iedereen. Zonder voorwaardelijkheid, zoals de huidige huurtoeslag, zorgtoeslag, bijstand en diverse uitkeringen. Eigenlijk hebben we dit systeen al voor mensen boven de pensioenleeftijd en noemen het dan AOW; Algemene Ouderdoms(verzekerings)Wet. Laat de leeftijd daarvan zakken tot 18 jaar en noem hem de AVW (Algemene VolwassenenverzekeringsWet) en klaar is Mark. Dat onze AOW effectief is mag blijken uit de OECD-bevindingen, die aangeeft dat in Nederland mensen boven de 65 verreweg de minste armoede kennen van Europa, de USA en landen als Japan en China. De meeste landen hebben 5x zoveel ouderen onder de armoedegrens. (Nederland 1,6% tegenover 24% in Zwitserland, 19% in de USA en JPN, ca. 10% in GBR, SWE, BEL en GER. Zie OECD-tabel.)
Het voordeel is dat deze oplossing minder fraudegevoelig is en mensen meer in hun waarde laat. Het geeft geen conflict met deeltijdbanen, alles wat je via een baan verdiend komt er simpelweg bij. Voorstanders berekenen dat het financieel haalbaar moet zijn en beweren dat het een oplossing is tegen de verdergaande automatisering. Tegenstanders denken dat mensen hierdoor lui worden. Bij VPRO Tegenlicht was hier tijdens m’n vakantie een uitzending over met een proef in Canadees dorpje. Bij Canvas Panorama een vergelijkbare documentaire rond een experiment in een Namibies dorp en een Zwitsers referendum. Hier nog een Tegenlicht-uitzending met de vraag of het basisinkomen betaalbaar is.
Het gaat om een bedrag van circa 1000 euro netto per maand per persoon. Een bedrag waarvan je net moet kunnen leven en dat je vrijheid biedt voor eigen keuzes en creativiteit. Die 1000 euro krijg ik nu als ik AOW zou krijgen, een echtpaar krijgt circa 800 euro per persoon inclussief vakantiegeld. Zelf ben ik voor volledige vrijheid en vind niet dat er onderscheid moet zijn tussen wel of niet getrouwd. Als mensen bij elkaar in een huis gaan wonen is dat prima, dat bespaart hen kosten en daar kunnen ze wat mij betreft leuke andere dingen mee doen.
Voor de bekostiging komt cira 80% vrij via uitkeringen en toeslagen die niet meer nodig zijn. Zelf zou ik ook de hypotheekrente-aftrek daar bijvoegen. Dat is al een systeem waar je flinke vraagtekens bij kan zetten en waarmee we binnen de EU flink afwijken. Waarschijnlijk is het idee zo al dekkend te krijgen.
Naast de experimenten in Canada en Namibië kan ik mezelf ook als onbedoeld experiment zien. Wegens een financieringsoverschot ben ik 12 jaar terug gestopt met werken omdat ik te weinig uitgaf. Ik heb dan ook geen uitkering en voorzie mezelf. Ik heb dus al de situatie die men met een basisinkomen wil bereiken. Die 1000 euro is dan ook meer dan ik nu nodig heb. Inclussief alle vakantie-uitgaves, verzekeringen, voedsel, energie, vervoer, wonen en media zit ik op 8400 euro per jaar ofwel 700 euro per maand.
Aanvankelijk ben ik gestopt door een probleem op het werk. Door mismanagement moest 65% van het personeel de laan uit en ik wilde daar bij zijn om zo voor m’n vader te kunnen zorgen. Dat heeft echter maar een half jaar geduurd en na het hemelen van m’n vader zat ik zonder baan en zonder zorgen. Daarna heb ik nog wat andere baantjes geprobeerd, maar daar ben ik telkens zelf mee gestopt. De redenen waren vrijheid en geld. En eigenlijk waren dat ook al lastige punten bij mijn werkgever tot 2000.
Als je geen geld nodig hebt dan word je pietluttiger. Het werk moet dan leuk zijn en niet alleen gewaardeerd worden in geld. Als ik destijds geldgebrek had gehad, dan was ik langer bij bazen blijven hangen. Ik zal zeker niet de enige zijn die zo functioneert. Dat ik creatiever ben geworden kan ik niet zeggen. Ik ben wel aan vrijwilligerswerk gaan doen en kan daar nu moeiteloos alle werkdagen mee vullen. Maar zo creatief vind ik dat niet.
Dat ik goed rond kan komen ligt niet alleen aan het geld dat ik gespaard heb, maar ligt vooral aan m’n beperkte uitgaves. Ik heb geen auto, wel een klein huis en bijvoorbeeld geen mobiele telefoon. Aan gas, elektriciteit, water, internet, telefonie en andere media geef ik in totaal 115 euro per maand uit. Aan alle vormen van voedsel en drank ben ik 150 euro per maand kwijt. Ik haal regelmatig bij de Chinees of Indonees, maar kook nog vaker zelf. Hotelovernachtingen in m’n vakantie liggen gemiddeld rond de 45 euro per nacht. Dat kan nog een stuk goedkoper via ‘Vrienden op de Fiets’ en/of meer tijd steken in het vinden van B&B’s. Dat is me net teveel werk en ik voel me dan ook minder vrij. Wonen doe ik vrijwel gratis. Een deel van mijn geld heb ik als belegging in een eenvoudige woning gestopt. De jaarlijkse toename daarvan is over de laatste 15 jaar gelijk aan de onderhouds-, verzekeringskosten en het inflatieverlies bij elkaar.
Zelf voorzie ik een probleem met het invoeren van een basisinkomen. Het zal op z’n minst Europees moeten zijn om migratieproblemen te voorkomen. We hebben nu al problemen met afwijkende belastingsystemen in de buurlanden. Maar mogelijk is de commercie de grote boosdoener, die pas goed zichtbaar wordt als iedereen zo’n inkomen krijgt. De commercie is nu al een enorme veroorzaker van armoede. Mensen die voldoende verdienen komen toch te kort omdat ze zich laten verleiden tot allerlei onnodige aankopen en diensten. Ik mag me dan weinig tot niets aantrekken van reclames, maar een zeer groot deel van de wereldbevolking doet dat wel. Om mee te kunnen moet er per 2 jaar een nieuw mobieltje/smartphone/wrijfplank komen en die komen dan via zo’n ‘leuke’ aanbieding dat je hem gratis krijgt en pas na een half jaar flink moet betalen voor een duur maandabonnement.
Er zijn mensen die daar geld voor hebben, maar anderen beginnen ‘noodgedwongen’ aan leningen en dan gaat het van kwaad tot erger. Meer inkomen is voor veel mensen niet veel anders dan gewoon meer uitgeven. Zo ken ik ook verhalen van mijn tongvissende familie. De man was dagen op zee en verdiende erg goed. Zijn vrouw gaf dat aan de wal echter moeiteloos uit. Naast uitgaves aan meubels, kleren en media laat een groot deel zich ook verleiden tot uitgaves aan drank of een duurdere auto. Als een samenleving het niet voor elkaar krijgt om de bevolking weerbaarder te krijgen tegen de commercie, dan blijven we zitten met mensen die in de schulden komen. Dan zullen er mensen zijn die bijstand nodig hebben en dan gaat een deel van de besparingen die ik bovenin noemde niet door.
Om dat voor te zijn zou je op z’n minst de zorgkosten direct van dat basisinkomen moeten halen. Maar ja, krijg dan nog maar eens een soort kostendrukkende concurrentie in de zorg. Opleidingen zou je ook gratis kunnen maken en dat in mindering kunnen brengen op het basisinkomen. Maar voor je het weet noemen we dat niet meer sociaal maar communistisch. En dan nog denk ik dat er mensen in de problemen komen door die ellendige commercie.
Eigenlijk zou dat commercie-probleem eerst opgelost moeten worden voordat we aan een basisinkomen beginnen. Op dit moment werken Sire en veel andere instellingen aan dit probleem en zijn ze verre van succesvol. Het probleem lijkt alleen maar toe te nemen. De commercie wordt effectiever door toenemende marketingkennis. Basiskenmerken van mensen als hebzucht en jalouzie worden optimaal bespeeld. Kijk ook eens hoe dom een groot deel van de wereldbevolking zich laat verleiden door het gratis Facebook, dat tot doel heeft om nog meer van mensen te weten te komen en ze zo nog effectiever via reclames te kunnen verleiden. Een regering moet van goede huize komen willen ze daar iets tegen kunnen doen. Ze zijn nog altijd aan de verliezende hand en de kloof tussen arm en rijk blijft groeien.
(Er is overigens nog een leuk aansluitend voorbeeld dat nu actueel is en waar ik via mijn werk veel ervaring mee op heb gedaan. Het verhaal hierboven werd me echter al te lang en dat deel 2 staat inmiddels hier.)
Geplaatst op 2015-03-01, in Kiesmatig, Overmatig, RTV-matig en getagd als AOW, Armoede, Basisinkomen, CAN, Commercie, Docu, EU, Hypotheek, Namibia, OECD, Reclame, Statistiek, Tegenlicht, TV, Zorgkosten. Markeer de permalink als favoriet. 17 reacties.
185 Legpuzzels
ximaar 
Ik kijk uit naar het vervolg.
Vriendelijke groet,
Wat een interessant vraagstuk en een interessante analyse; het punt waar je uitkomt, bij het commercie-probleem, komt me als heel sterk voor: ja, zolang mensen zichzelf voortdurend voorhouden dat ze “meer, meer, meer” moeten hebben, zullen ze niet tevreden zijn met “basis.”
@Rob: Dat andere punt vind ik wel grappig. maar zullen velen los zien van wat hier boven staat.
Interessant is jouw analyse zeker en het verslag over jouw financiële manier van leven ook. Wat betreft de bloedzuigende commercie heb je gelijk als is de verzuchting niet nieuw; bijna iedere ouder beklaagt zich over de hebzuchtige jeugd die zich vervolgens over de nieuwere generatie beklaagt die…. enzovoorts.
Ik mis echter iets in je betoog, het heeft maar zijdelings met je onderwerp te maken maar ik vermeld het toch.
Ik mis ’n beetje inlevingsvermogen. Hoewel ik zelf vrij karig leef kan ik me heel goed indenken dat iemand graag iets moois of nieuws wil hebben; toen wij jonger waren gingen we óók over tot een verbouwing en een verruimende hypotheek, het was zalig om meer armslag te hebben, heerlijk om naar een tv met een goed beeld te kijken en een auto met betere vering was ook prettig.
Vind je niet dat blije mensen ook een soort waarde hebben? We hoeven toch niet meteen tot de bedelstaf te raken?
@Jolie: Dat wedstrijdje, waarbij de commercie helaas aan de winnende hand is, zie ik niet terug in de documentaires en andere stukken hierover. En mijn visie is dat de commercie een systeem met basisinkomen net zo eenvoudig uitwoont als het huidige.
Daarbij vind ik ook dat we moeten stoppen met roofbouw plegen op de aarde, milieu, dieren en de mensen. Consumptievergroting zie ik dan ook niet als een echte oplossing. Wat mij betreft mogen we wel een paar stappen terug en ons meer richten op tevredenheid.
@Bittytje: Ik ben in het geheel niet ingegaan op de blijdschap der mensheid behalve dat het mensen meer in hun waarde laat. Daar ben ik het ook mee eens. Zelf voel ik me ook behoorlijk gelukkig, maar heb de indruk dat dat grotendeels los staat van een basisinkomen. Ik ken ook hele gelukkige mensen die in flinke armoede leven en zeer rijke mensen die zeer ongelukkig zijn. Sommige mensen hebben een baan nodig die hen status verleend en waar ze een goed gevoel aan overhouden.
Inleven of erger nog ‘denken voor anderen’ wilde ik juist niet doen. Dat gebeurt naar mijn mening al te vaak. Ik geef vooral mijn eigen ervaringen weer en geef daarbij toe dat ik niet een doorsnee wereldburger ben.
Dingen kopen om je gelukkig te voelen (een van de strijdmiddelen van de commercie) heb ik al jaren terug afgeschaft. Het werkt niet. Want na een kleine periode van geluk kom je weer met beide benen op de grond en begint dat feestje opnieuw. Als je er wel aan doet en je er genoeg geld voor hebt zul je merken dat de geluksmomenten korter worden en je steeds vaker aan zoiets toe ga geven. Daarom vind ik tevredenheid ook belangrijker dan geluk. Echt geluk bestaat ook alleen bij de gratie van ongeluk. Ook iets wat mensen niet willen.
Misschien zou ik moeten zeggen: dingen kopen omdat/wanneer je ze nodig hebt.
Het heeft natuurlijk wel wat, aan de andere kant wordt de motivatie om werkelijk te gaan werken natuurlijk minimaal. Ik vraag me af hoe je dat denkt op te lossen. Want het moet uiteindelijk wel worden opgehoest…
Bij mij liggen de parameters wat anders, maar het principe is hetzelfde. Ik heb weinig aan je verhaal toe te voegen.
interessante overwegingen ximaar! Het risico dat je ziet als gevolg van de commercie, is voor mij een vorm van dezelfde luiheid, die de tegenstanders opvoeren als ze zeggen dat de mensen lui worden van een basisinkomen. Het zijn beide vormen van niet je eigen broek ophouden, het ontlopen van je eigen verantwoordelijkheid, het zich niet kunnen, willen verweren tegen de trucs van de commercie.
Voor de door jou genoemde basiskenmerken hebzucht en jalouzie bestaat sinds een honderd jaar, dankzij een Fransman, het begrip: het mimetisch verlangen.
Men wil hebben wat de ander ook heeft, dat speelt al op de kindercresh, men wil hetzelfde blokje als de ander ook al zijn er vele andere blokjes van dezelfde kleur. Er zijn filosofen die het gebruik van geweld grotendeels verklaren uit dit mimetisch verlangen
Het individu kan dat blijkbaar niet zelf oplossen, heeft de sociale gemeenschap daarvoor nodig, logisch dat de gemeenschap dan voorwaarden stelt, al gaat het ten koste van de individuele vrijheid.
( Overigens voorwaarden van de gemeenschap die je ook tegenkomt bij een ziektenkostenverzekering, die de financiele risicoos van een individu spreidt over een groter aantal individuen)
Het royale AOW, AVW oftewel basisinkomen geeft een vertekend beeld als je hebt te rekenen met een jaarlijks (met vier tot acht procent) oplopende huur van 600 Euro.
@Dhyan: Dat klopt, maar de te snelle huursverhogingingen geven ook problemen met het huidige systeem. Zelf heb ik nog altijd een vermoeden dat men de huren zo snel laten stijgen omdat de schrijnende gevallen toch wel huurtoeslag ontvangen. En als dat zo is dan is een basisinkomen beter dan die huurtoeslag die puur gekoppeld is aan alleen de huur.
In 1993 keek ik al op van de huurgekte en de huursubsidie. Mijn vader verhuisde naar een aanleunwoning en kreeg daar meteen een huursubsidieformulier in de handen gedrukt. De eensgezinswoning van de gemeente kostte 360 gulden per maand en de kleinere aanleunwoning van een christelijk verzorgingshuis stichting werd 950 gulden huur. Dat was precies de grens, bij 951 gulden kwamen de woningen niet meer in aanmerking voor huursubsidie. Als je grenzen stelt dan worden die opgezocht en dit was daar een prima voorbeeld van.
Toen er een belastingvoordeel kwam voor fietsen van de zaak tot 750 euro, werden opeens een groot aantal fietsen verkocht voor 749 euro. Fietsen die eerder 590 euiro waren. Je moet dus flink oppassen dat je met geoormerkte subsudies de markt niet verstoord en met zaken als huurtoeslag is de kans daarop groter dan met een algemene niet-geoormerkte vergoeding als een basisinkomen.
@Jankrosenbrink: Met de luiheid zit ik niet zo. Dwz ik ben van nature lui en anders had ik nooit zo goed kunnen automatiseren.
Met de commercie zit het in mijn ogen dus iets anders. Allereerst schreef ik het op omdat het nergens wordt genoemd en ik vind dat je daar de ogen niet voor moet sluiten. Die luiheid hoeft mensen niet in de problemen te brengen. Van dat basisinkomen moet je goed kunnen leven. Maar als de commercie je vollere portemonnee gewoon weer effectief leegzuigt, dan kloppen mensen aan bij de oude instanties als de bijstand. Er zullen altijd mensen blijven die bijstand nodig hebben door hun speciale situatie waarin het basisinkomen niet voorziet. Maar als de groep die bij de bijstand blijft aankloppen te groot blijft, dan heb je een dubbel systeem met dubbele kosten.
Zelf ben ik voor weerbaardere mensen die hun eigen keuzes maken. Ben er zelf ook een. Om die reden zou ik toch eerst de weerbaarheid van de mensen willen verhogen omdat nu goed te zien is dat die tegenvalt en verder aan het afnemen is. Zelf heb ik geen kinderen. Maar ik zie wel dat de commercie zich juist richt op kinderen en lager opgeleiden. En dat ze daar helaas succes mee boeken.
Het zijn voor mij dus tegenstrijdige gedachtes waar ik niet zo snel uit kom. Als een basisinkomen wordt ingevoerd dan zou ik dat niet in 1x doen, maar simpelweg door de AOW-leeftijd met 4 jaar per jaar te laten zakken tot ie 18 jaar bereikt. In die tijd valt te zien hoe de markt op een basisinkomen reageert en valt het nog te stoppen als het uit de hand loopt.
Ik wil geen enkele subsidie maar ga die nodig krijgen en dus vind ik huur verhogen vanwege de gecreëerde afhankelijkheid van de staat een verkeerde ontwikkeling.
Mijn huis is een slecht onderhouden huis een daarom is de huur gelukkig (maar ook terecht) laag. Ik heb het huis zelf helemaal opgeknapt terwijl de woningcorporatie er al jaren niets aan doet en toch krijg ik er ieder jaar weer 20 euro per maand huurverhoging bij, terwijl mijn inkomen steevast hetzelfde blijft.
Dit automatisch maar huur verhogen breekt vele mensen op en gaat een keer vast lopen maar omdat iedereen weer ‘gered’ wordt met een huursubsidie hoor je ‘helaas’ niemand klagen. Al die overheidsbemoeienis (zie ook de hypotheekrente aftrek) iets te stimuleren of te ontmoedigen heeft verstrekkende gevolgen die maar moeilijk weer zijn terug te draaien.
De staat ondervindt het nota bene zelf, hebben ze namelijk eenmaal aan een inkomstenpot geroken dan is het maar moeilijk om er afstand van te doen (in ieder geval niet eerder dan er andere middelen zijn gezocht en gevonden), niettemin gaan ze er onverdroten mee voort.
Waarbij de huursubsidie in feite niet genoeg is voor mensen met een minimuminkomen die in een huurhuis wonen, waar ze net nog wel huursubsidie voor krijgen ,maar die huursubsidie is niet voldoende om de overblijvende huur tot een aanvaardbaar niveau te brengen. Er is een maximum dat je aan huursubsidie kunt krijgen, en dat maximum is voldoende als je met een minimuminkomen in een woning woont met een huur die veel lager is dan de maximumhuur waarvoor je nog huursubsidie kunt krijgen. De ‘oplossing’ die sommige politici noemen: verhuis dan naar zo’n goedkope huurwoning. Maar die zijn in veel plaatsen niet of nauwelijks te vinden .En als zo’n goedkopere woning vrijkomt mag de woningbouwvereniging in veel gevallen de huur van die goedkope woning verhogen voor de nieuwe bewoners.
Ik vind overigens je overwegingen weer erg de moeite waard, juist het commerciële aspect: het grote risico dat er langs die weg nieuwe schuldproblemen zullen ontstaan.
@Trijntje, Dhyan en anderen; Het is me niet duidelijk of een basisinkomen ook voldoende moet zijn om de huurtoeslag af te schaffen. Zelf vind ik van wel, maar ik kan er niets over vinden. Komt omdat dit idee uit het buitenland komt en daar niet altijd iets bestaat als huurtoeslag. Probleem met huren is dat de kosten per regio sterk varieren. In Kreileroord zou je goed uit kunnen komen, maar in Amsterdam kom je met hetzelfde bedrag te kort.
Door mijn aanpak en beperkte wensen woon ik erg goedkoop, iets dat met huren onhaalbaar is. Huren en de waarde van woningen en grond zouden voor mij flink mogen zakken. Daar is enorm op gespeculeerd en na een kleine inzinking wordt die luchtbel inmiddels weer opgepompt.
Ook in Ede kom je met een echt minimuminkomen met maximale huursubsidie vaak tekort, omdat ook in Ede te weinig huurwoningen zijn met een huur ruim onder de huursubsidiegrens. Nieuwe sociale huurwoningen worden er wel gebouwd, maar die hebben vaak een huur net onder die maximale huursubsidiegrens. Als je echt een minimuminkomen hebt kom je voor zulke woningen vaak niet eens in aanmerking, omdat je inkomen, met huursubsidie, nog altijd te laag is om die huur op te brengen. Hoe dat geregeld zou kunnen worden als er een basisinkomen zou worden ingevoerd, dat weet ik ook niet. Dat van die luchtbel, dat ben ik wel met je eens.