Apr-15: ‘Geprint’ Voedsel

De laatste tijd hoor je weer meer over geprint voedsel, een voortborduursel op het zogenaamde 3D-printen. Dat is hot, over een paar jaar zit iedereen met zo’n ding thuis een kop koffie met gebak te printen. En er zit handel in als je dit naar consumentenniveau weet te brengen. Foto’s worden al bijna niet meer geprint, die zetten we in de cloud en bekijken we op een schermpje van iemand anders of iets dat we zelf meebrengen in de vorm van een smartphone of tablet.

Voedsel injecteren de meeste mensen nog niet direct in hun lichaam en dus wil het oog ook wat, en op die manier bepaalt de vorm zelfs voor een deel de smaakbeleving. Dat kan al simpel met meer of minder luchtig, maar ook een blauwe wortel smaakt al anders dan de doorsnee oranje-uitvoering. Kortom het ‘printen’ van voedsel kan commercieel nog wel een tijdje worden uitgenut.

Ik schrijf printen tussen aanhalingstekens omdat het eigenlijk geen printen is maar plotten. Een printkop beweegt horizontaal en het papier verschuift om zaken onder elkaar te krijgen. Een plotter bestaat al net zolang, maar bij die dingen blijft het papier op 1 plek en beweegt de plotkop zich in 2 richtingen. Uiteindelijk doet ie voor het oog hetzelfde, velen kunnen niet het verschil zien tussen een plotje en een printje. De zogenaamde 3D-printers zijn dus 3D-plotters. Het voorwerp blijft op zo’n plek, de plotkop beweegt zich in 2 richtingen (2D, 2 dimensies). En door lagen op elkaar te spuiten onstaat er hoogte, ofwel de derde dimensie.

Leuk om te zien, maar die dingen zijn zeker nog niet snel. Gewone inkt-plotters zijn overigens ook niet snel, het duurt veel langer dan printen. Die kop koffie met gebak heb je dan ook sneller als je op je gamak naar de stad fietst, er een leuk grand café uitzoekt en daar wat bestelt. Kortom 3D-printen zal veel vlotter moeten.

Nu wordt dat 3D-printen veel gebruikt met kunststof. Zal wel met plastic korreltjes gaan, die in de kop verhit worden en smelten en zo in laagjes op elkaar gespoten worden. Sjoerd heeft daar een paar jaar geleden al over geblogd.

Alles lijkt akelig nieuw en in de kinderschoenen. Vandaar dat ontwikkelingen op dit gebied al snel het nieuws halen. Toch is 3D-voedsel met een vormpje al erg oud. 40 jaar geleden was ik oppermenger bij de Smiths-fabriek in Hal-zuid. Daar werden o.a. de chipito’s (thuis noemden we dat een zak wurmen), grillo’s (tegenwoordig heten die grills) en ringelings gemaakt. Dat gebeurde zeker al 10 jaar eerder toen ik er nog geen vakantiewerk had. Die dingen bestaan dus al ruim een halve eeuw.

Ik had er in elk geval leuk en goed betaald vakantiewerk aan. De fabriek (op 4km van m’n huis) had een jeugd-CAO die beter was dan het werk op de akker. Bij dat laatste was je ook erg weer-afhankelijk en met plensbuien verdiende je niets. Nee bij die CAO werd keurig het vakantiegeld opgeteld en dat bracht maandelijks meer op en het dak hield de regen tegen.

Bij toeval rolde ik in deze baan. Eigenlijk was het onbegonnen werk om daar een baantje te krijgen als je er geen ‘kruiwagentje’ had in de vorm van een familielid die er werkte en daar enige invloed had. Zo’n kruiwagentje had ik niet, dus bedacht ik dat ik hooguit onderaan de lange lijst van vakantiewerkzoekenden zou worden geplaatst en er daarna niets meer van zou horen. En eigenlijk leek dat zo te gaan. Ik vulde ter plekke het een en ander in en iemand achter de balie zei dat de kans op werk erg klein was.

Bij het naar buitenlopen liep ik Koos tegen het lijf. Een aardige onopvallende vijftiger, die gehoord had dat ik op de MTS zat. Hij vroeg dat nog maar eens voor de zekerheid. Ik vertelde hem dat ik daar bezig was met een elektronica-opleiding. Hij vond me wat tenger, maar wilde het graag met me proberen. Dwz hij was de echte oppermenger en daar had het bedrijf er maar 1 van. En hij wilde op vakantie en had dus een goede vervanger nodig.

Die vervangers haalden ze bij uitzendbureau’s, maar de ervaringen waren belabberd. Veel storingen en afgekeurde producten. Ze moesten dus iemand hebben die secuur kon werken, een beetje opleiding had voor wat simpele laboratoriumproefjes en tabellen kon lezen. Nog geen week later deed ik dat werk onder zijn leiding en daarna heb ik hem een jaar of 3 in de vakanties vervangen en had ik daar een goede baan aan.

Tenger bleek niet zo’n probleem. De meeste zakkn die ik moest tillen bevatten mais of aardappelmeel en wogen 30kg. Een enkele zak met wat anders kon 50kg wegen. Maar door die zakken op een goede plek door een heftruk bij de menger te zetten, liet ik ze moeiteloos in de menger vallen. Of beter een plek vanwaar het de menger ingaat. Daar sneed ik de zak open en werd de inhoud met een vijzel omhoog in de menger getransporteerd. Bovenin de menger gooide ik er nog een handje smaakstof, kleurstof en zout bij en liet ik er een hoeveelheid water in lopen. Die 1500 kg lading werd gemengd en daarna moest ik een monster nemen om te zien of het vochtigheidspercentage klopte. Bij de droog of te nat lopen de extruders vast. Het labmonster kon maar beter te droog zijn, dan was te bepalen hoeveel water er nog bij moest. Water er uithalen lukt niet echt.

En zo’n extruder is een soort pers, die mijn mengsel naar buiten perst. Daarbij wordt het verwarmd/gebakken en gaat het door een zogenaamde spuitmond. Die kan je een bepaald vormpje geven, waardoor er bijvoorbeeld een buis (met een flinke snelheid) uit komt . Een draaiend mes snijdt die buis in plakjes en voila je hebt een ringeling (mais met uiensmaak) gemaakt. Vervolgens koelde het op een transportbandje af en ging het de verpakkingsmachine in. En eigenlijk is extrudern ook gewoon 3D-printen, maar dan op industrieel niveau. Die lading van 1500 kg levert ongeveer 12.000 zakjes ringelings of wat anders op. Destijds hoefde ik maar 4 ladingen te mengen om de ochtend- en avonddienst van de extruder-afdeling van voldoende grondstof te voorzien. Tegenwoordig is er nog veel meer geautomatiseerd, maar het proces zal niet veel anders gaan.

Op het internet vond ik wat foto’s van een extruder zonder ronddraaiend mes en een met een setje spuitkopen die de vorm bepalen.

Extruders worden overigens ook al jaren gebruikt voor de productie van bijvoorbeeld plastic buizen.

Kortom het huidge 3D-plotten van voedsel komt mij allemaal nogal knullig over, maar zo zijn veel zaken begonnen. Denk aan het geknoei van Steve Jobs en Bill Gates op zolder of in de garage van hun ouders.

Advertentie