Nov-26: HHNK Gebouwtjes
Een paar dagen geleden bedacht ik iets te bloggen over de gebouwtjes bij gemalen van het waterschap HHNK (Hoogheemraadschap Hollands NoorderKwartier). Na veel fusies bestrijkt die het gebied ten noorden van het Noordzeekanaal. Zij zorgen er voor dat onze voeten droog blijven. Aanvankelijk gebeurde dat met windmolens, maar in de laatste 200 jaar zijn die vervangen door stoom-, diesel- en elektrische gemalen. De grootste daarvan vallen goed op, zoals die rondom de Haarlemmermeer. Maar er zijn ook veel kleinere gemaaltjes die veel minder opvallen. Toevallig blogde Sjoerd er ook over, maar dan bij Bunschoten.
De eerste die ik in het zonnetje wil zetten is vlakbij, net ten zuid-oosten van de Alkmaarse Binnenstad. Het is een van de oudste dieselgemalen van Nederland, stamt uit 1913 en is een provinciaal monument. Een jaar of 10 geleden ben ik er in geweest, maar die foto’s kan ik nergens vinden. Zie hier de fotopagina. (Klik daar op een foto om de streetview-opname te bekijken.)
Vervolgens een vreemd ‘Peilschaalgebouw’ uit 1919. Dat is en Rijksmonument uit 1919 en ligt op Wieringen tegen de Wadden en bij het Amstelmeer (geen bierplas). Ik vermoed overigens dat die niet van het waterschap is, maar aan een of andere Rijks-organisatie voor de kustbewaking was.
Net ten westen van Twisk staat ook zo’n schattig gebouwtje met trapgeveltjes. Die maalt de Benneweerpolder uit. Ik kon alleen vinden dat ie elektrisch is en in 1925 een windmolen heeft vervangen. Maar verder geen monument of dergelijke.
Er zijn ook nieuwere bouwwerkjes van het waterschap, zoals het gebouwtje voor een gemaal in Akersloot. Om het wat completer te maken heb ik ook het oude stoomgemaal aan de zuidkant van Akersloot toegevoegd. Ik kon daar m’n foto’s niet van vinden en heb daarom een streetview-opname gebruikt. Gemaal-1879 is een klein museum en eveneens een provinciaal monument. Rechtsachter zie je hun fraaie elektriciteitstorentje.
Verder nog een tussenmaatje in Wormerland tussen Purmerend en Spijkerboor. Dat ding lijkt op een moderne moskee, stamt uit 1990 en is vernoemd naar een Dijkgraaf (de baas van een waterschap of hoogheemraadschap).
Geplaatst op 2017-11-26, in Alkmaar, NH-matig en getagd als Akersloot, Bennemeer, Bouwkunst, Diesel, Foto, Gemaal, HHNK, InfoBord, Overdie, Rijksmonument, Twisk, Wadden, Waterschap, Wieringen, Wormerland. Markeer de permalink als favoriet. 6 reacties.
185 Legpuzzels
ximaar 
Wat is er toch veel interessants te zien in het landschap. Leuke serie.
Dat zegt een Heineken drinker, ik wil geen amstel-meer.
Het barst hiervan de gemalen, elke polder heeft er minstens 1.
Vroeger moest mijn vader die dingen wel repareren, als het heel veel geregend had en die gemalen dag en nacht stonden te draaien, liepen de lagers en wel eens uit.
Morgen kunnen ze weer aangezet worden.
Die gemalen vind je hier in het zuiden niet. Voor mij is het wat bijzonders…
@Bytheway: Klopt, maar de verscheidenheid aan gebouwtjes daarbij is ook erg groot. Juliana en Wilhelmina in de Schermer zien er weer totaal anders uit, dat lijke wel kleine schooltjes.
@Sjoerd: Daarbij is er vaak een combinatie van een elektriciteitshuisje en een gemaal. Vrijwel alle gemalen draaien nu op elektriciteit en soms helpt een oude windmolen een dagje mee en kan de elektrische pomp even uitrusten en energiebesparen.
Voor Nederlandse gemalen is overigens een zeer complete website:
http://www.gemalen.nl/