Apr-25: Fiets(on)veiligheid
Precies 2 jaar geleden blogde ik er voor het laatst over. Gisteren en vandaag was het weer prominent in de media met kreten als: ‘Meer fietsers dan automobilisten omgekomen.’ En dan gaat het om de aantallen verkeersdoden in 2017, die onlangs bij het CBS beschikbaar kwamen.
Om exacter te zijn, er zijn meer (e-)fietsers dan personenauto-inzittenden omgekomen. Als je bestuurders van vracht- en bestelauto’s meerekent, dan was dat totaal meer dan het aantal fietsers.
Procentueel zijn er vooral meer voetgangers omgekomen. Die stegen van 51 naar 58 en dat is bijna 14% meer. Onder de fietsers zijn 9% meer slachtoffers. De positiefste uitschieter was onder de op- of inzittende van een scootmobiel of invalide voertuig. Dat slachtoffer-aantal zakte met 34%. Eigenlijk was het zo dat bij die groep in 2016 een onverklaarbare uitschieter was.
Zo kan deze keer het aantal verongelukte fietsers een uitschieter zijn, die niet in het patroon past. Je moet dan ook niet simpelweg jaren vergelijken, maar een trendlijn (de dikke lijnen) toepassen over een aantal jaren en dan krijg je dit:
Deze grafiek vul ik al een paar decennia aan. Wat op blijft vallen is dat de meeste fietsslachtoffers mannen boven de 60 jaar betreft. Die groep blijft gestaag stijgen en stijgt veel sneller dan de vrouwen boven de 60. 53% van de fietsdoden is dus een man boven de 60, terwijl die groep maar 10% van de bevolking uitmaakt.
Onder de 60 vallen veel minder slachtoffers en als je het goed bekijkt dan zakt dat aantal nog altijd. Alleen niet meer zoveel (6,2% per jaar) zoals tussen 1999 en 2010. Bij 2010 zie je duidelijk een knik en dat kan komen door de smartphone e.d. Dwz. dat hoeft niet alleen de fietser te zijn. Iemand die in de auto afgeleid is door een smartphone kan zo een fietser aanrijden. Daarbij werd in 2010 minder gefietst dan in de jaren daarvoor en daarna.
Wat mij betreft mag er een goed onderzoek komen naar de fietsmannen boven de 60. De mannenstang kan het niet zijn, die verdwijnt bij de 60plussers steeds meer uit het straatbeeld. Ik zie ze ook nooit een smartphone gebruiken. Zelf denk ik vooral aan doofheid, eigenwijsheid en onderschatting van situaties. Maar een feitelijk bewijs heb ik er niet voor. Misschien vindt het ook meer plaats in steden of juist in kleine dorpen, of in een bepaalde provincie. Maar helaas kan ik die info niet bij het CBS boven water krijgen.
Aanvulling:
Bij het CBS vond ik wel het artikel dat naar de media is gegaan. Daaruit blijkt dat de kreet: ‘In 2017 meer verkeersdoden op de fiets dan in de auto‘, van het CBS zelf kwam en niet verzonnen is door de media. Er staat ook iets in over de e-bikes. En als ik dat terugreken, dan is dat congruent aan het e-bike-gebruik bij de diverse leeftijdgroepen. Dwz bij de mannen boven de 60 verongelukte 30% op een e-bike. De kans is erg groot dat 30% van de mannen in die leeftijd op een e-bike rijdt. Dat maakt de e-bike net zo veilig of onveilig als een fiets zonder trapondersteuning. Bij de fietsers onder de 60 ligt dat iets anders. Daar is in 18% van de gevallen een e-bike betrokken, terwijl het e-bike gebruik in die groep zo’n 9% bedraagt.
Verder fietsen mannen boven de 60 meer kilometers (918 per jaar) dan vrouwen boven de 60 (687km/jaar). Boven de 75 jaar wordt dat verschil een stuk groter, mannen fietsen dan nog 673 km/jr tegenover de 327 km die vrouwen in die leeftijd afleggen. Dat laatste verklaart voor een groot deel waarom er meer oudere mannen verongelukken. Oudere vrouwen zien eerder in dat fietsen voor hen niet meer veilig is. Fietsers tussen 0 en 60 rijden gemiddeld 933 km/jr. Schooljongens tussen 12 en 18 jaar fietsen 2337 km/jr, schoolmeisjes 2108.De zogenaamde vervoersprestatie is overigens uit 2016. Die van 2017 komt pas volgend jaar beschikbaar. Misschien blijkt daar wel uit dat de oudere mannen plots veel meer zijn gaan fietsen.
Er is ook een onderverdeling gemaakt per provincie en dan is Zeeland het onveiligst voor de fietsers naast Overijssel en Utrecht. Drente en Groningen zijn per afgelegde km het veiligst voor de fietser. Toch moet je hiermee oppassen. De aantallen bij kleine provincies zijn zo laag dat de resultaten alle kanten op kunnen schieten. Zoiets zal je dan ook over een aantal jaren moeten middelen, maar dat heeft het CBS niet gedaan.
Hiernaast nog een taartdiagram met de fiets-slachtoffer-verdeling in 2017. Elk segment is circa 10% van de bevolking. Dus niet 10% van de gefietste kilometers. Zoals boven mag blijken fietsen mannen 10% meer dan vrouwen en scholieren tussen 12 en 18 jaar fietsen 2,5x meer dan een doorsnee nederlander. Als iedereen zo ‘veilig’ fietst als de gemiddelde scholier, dan zou het totale aantal fietsdoden in 2017 niet verder komen dan 30. Als iedereen zo fietst als de 60plus mannen, dan zouden er 1160 fietsdoden per jaar zijn.
Geplaatst op 2018-04-25, in Fietsen en getagd als CBS, Diagram, M/V/X, Statistiek, Veiligheid, Verkeer. Markeer de permalink als favoriet. 14 reacties.
185 Legpuzzels
ximaar 
Wij zagen oudere mannen van wie we soms dachten: hoe ouder hoe gekker, sorry.
Kunnen ze niet meer wielrenen, dan gaan ze elektrisch racen.
In de hoogste stand met een noodgang bochten in en uit. Vrouwen lijken die uitdaging minder te voelen.
Ik denk het niet graag maar misschien toch een kwestie van Venus en Mars?
Ik ga dagelijks op de fiets om te fietsen. Dan werkt een e-ondersteuning contraproductief, net als het appen.
Die keren dat ik een ongeluk heb gehad tijdens het fietsen werd ik zonder uitzondering aangereden door een automobilist die niet goed had opgelet.
Oudere heren hebben vaak een stijve nek en kunnen hun hoofd niet omdraaien om te zien wat er achter hen is. En/of ze kijken door een bril en zien niet wat er naast het brillenglas te zien is.
Ik begrijp die uitkomst niet zo goed. Er wordt steeds maar geroepen dat die e-Bikes zo snel gaan. Maar je gaat toch zo snel als je zelf wilt? Ik heb een e-bike en ga helemaal niet zo snel of het moet zijn op rechte overzichtelijke stukken. Ook zie ik nooit ouderen met een rotvaart op hun e-Bikes voorbij zoeven. Wel de sportieve racefietser die geruisloos, zonder te bellen (vaak hebben ze niet eens een bel!) opeens voorbij komt.
Wat ik wel een probleem vind is het gewicht van de fiets. Ik ben wel eens onderuit gegaan toen ik uit balans raakte. Een normale fiets hou je dan wel overeind maar een electrische trekt je mee. Ik denk niet dat ik nog een nieuwe nodig heb maar als ik nog eens een zou kopen zou ik een nemen waar het gewicht, de accu, lager zit.
Overigens heb ik een spiegel, dat zou eigenlijk verplicht op e-bikes moeten zitten.
@Margo: Die relatie met de e-bike wordt nmm idd oversdreven of beter nagepapagaaid. De politie houdt het volgens mij niet bij en noemt alles een fiets, In het CBS staat ook geen aparte kolom voor e-bikes. Het is bekend dat 25% van de ouderen op een e-bike zit en als ze dan zeggen dat bij 25% van de ouderen bij een ongeval een e-bike betrokken is, dan is dat logisch. Maar het geeft niet aan dat een e-bike meer risico’s heeft. De ouderen die ik op een e-bike zie rijden circa 20km/h. In het begin reden ze harder, omdat ze niet wisten hoe ze er mee om moesten gaan en hoe je dat kan aanpassen. Maar dat effect is al jaren voorbij. Wel is het zo dat wanneer een oudere 20 rijdt waar die voorheen met moeite 15 haalde, meer breekt (of erger) bij een ongeval. Maar dan nog is het opvallend dat het vooral de oudere mannen zijn die omkomen en bij de oudere vrouwen is vrijwel niets aan de hand. Die zijn m.i. voorzichtiger.
Jongeren t/m 40’ers rijden in het algemeen wel harder op een e-bike. Die gaan vaak nog net over de 25km/h bij e-bikes waar dat kan. Dergelijke mensen worden bij kruispunten en rotondes vaak te laat opgemerkt. Toch is er in die groep tot 60 weinig aan de hand.
Met een spiegel moet je leren omgaan. Goed afstelllen en de juiste vergroting.
Het gewicht en de afmeting is ook zeker een probleem. Ouderen rijden op te grote fietsen. Vooral vrouwen kunnen niet met hun voeten goed bij de grond. Toch heeft deze groep weinig ongevallen. Accu’s kan je ook beter zo laag mogelijk hebben.
@Fruttekoek: En dat niet goed opletten van een automobilist kan juist wel goed komen door het appen of ook maar kijken op een navigatiesysteem. Roken zou ook wel eens een slecht effect kunnen hebben. Als er een heet stukje as op een broek valt, dan krijgt dat alle aandacht.
@Bertie: Volgens mij zit er ook iets regionaals in. Hier langs de kust wordt meer gefietst, maar zie je ouderen niet meer zo hard gaan. Helaas heeft het CBS alleen een overzit per provincie met alle ongevallen. Daaruit valt op dat het per inwoner een stuk veiliger is in dichtbevolkte gebieden.
Ik zie het al, op mijn leeftijd moet je niet meer op de fiets stappen.
@Sjoerd: Zelf zit ik inmiddels ook in de groep waar de klappen vallen. Toch moet je het niet te somber inzien. De kans op een dodelijk fietsongeval bij mannen rond de 60 zal 1 op 25.000 zijn en bij mannen rond de 80 zal het 1 op 10.000 zijn. De kans op overlijden door tekort bewegen is 250x zo hoog.
Ik heb het stukje een beetje aangevuld. Opvallend is dat mannen op hoge leeftijd veel meer kilometers afleggen dan vrouwen op hoge leeftijd. Het bevestigt wel m’n vermoeden dat vrouwen voorzichtiger zijn en eerder stoppen met fietsen omdat ze het onveilig vinden.
Het kan zijn dat vrouwen inderdaad eerder stoppen met fietsen; dat zie ik ook wel in mijn omgeving. Al is dat statistisch nietszeggend. Het kan ook zijn dat de vrouwen die nog wel fietsen minder fietsen, alleen bekende stukjes voor boodschappen en bezoekjes in de buurt.
Maar dat is heel erg speculatie.
@Trijntje: Ik ga er van uit dat CBS dit goed meet, maar mij is het nog nooit goed opgevallen.
Mijn oma is een keer gevallen met de fiets en kruipt er sindsdien ook nog zelden op. Mijn opa fietst nog regelmatig dus in die zin ben ik het met je eens dat mannen langer blijven doorfietsen en vrouwen sneller stoppen als ze zich niet meer veilig voelen. Zelf fiets ik dagelijks naar het werk en breng ik ook de kinderen (2j en 4j) met de fiets naar de opvang of naar school. Een heel karwei, maar fietsen loont op zoveel manieren! Maar er zijn nog teveel zwarte kruispunten en er moet dringend werk van gemaakt worden deze veiliger te krijgen!
@Baby-etc: Ik hoor dat idd vaker, maar zie het ook. Gisteren een man in de 80 die de volledige breedte van de fietsstrook (was daar 2 meter) nodig had en niet harder ging dan 10km/h. Op een gewone fiets. Ik gruwde er van. Hij hoeft maar onverwachts een beetje buiten de lijntjes te fietsen of een passerende auto raakt hem, dan wel valt ie over de stoeprand. Of niemand zegt tegen hem dat het link is, of hij wil het niet aannemen en vind het maar onzin.